Het is bekend dat het over een groot Amerikaans bedrijf gaat dat in het rijtje zou passen van Amazon, Apple, Google, Facebook, Microsoft of Netflix. Welk bedrijf het wordt is nog geheim en is ook niet bekend bij de raadsleden. Het datacenter wordt gerealiseerd naast Trekkersveld III.

Het proces voltrekt zich in alle rust en stilte in onze gemeente Zeewolde. Maar via de media (bij de Hofbar en Lubach op Zondag) en via de grote dagbladen worden veel vraagtekens achter de plannen over de groene, energie-slurpende datacenters gezet.

Wij zijn als raad voor het eerst op 19 december 2019 in een besloten raadsvergadering bijeengeroepen. Wij hadden op dat moment geen vermoeden wat het onderwerp zou zijn. Ons is daar met groot enthousiasme de mogelijke komst van een hyperscale datacenter (in de vorm van een campus) gepresenteerd. Een zeer groot en invloedrijk Amerikaans bedrijf had zijn oog laten vallen op Zeewolde, mede door de groene energie die hier zoveel voorhanden is. Het voornoemde bedrijf wil uitdrukkelijk ‘groen’ zijn.

Als fractie zijn wij op deze avond overvallen en verrast over wat dit voor Zeewolde kan betekenen. Als je onbekend bent met datacenters heb je op dat moment eigenlijk geen idee waar je het over hebt. Ons is toen gevraagd om zonder voorbereiding aanvullende voorwaarden en kaders te stellen aan de komst van dit bedrijf. Wat die avond genoemd is, blijkt achteraf niet te zijn vastgelegd en ook niet te zijn vastgesteld. Wat dat laatste betreft wordt bedoeld dat er geen raadsbesluit is genomen.

Het bedrijf zal worden gevestigd op 166 ha. en krijgt een omvang die moeilijk voor te stellen is. Ons is verteld dat dit de grootste buitenlandse investering ooit in Nederland gaat worden en dat dit proces door het Ministerie van Economische Zaken en door Provincie Flevoland wordt ondersteund. Voor wat betreft de uitwerking van dit plan is toegelicht dat er zorg wordt gedragen voor landschappelijke inpassing. Daarnaast zouden er mooie kansen zijn om de gratis restwarmte te benutten waardoor Zeewolde, Harderwijk en deels Almere en Lelystad van het gas af kunnen. Het bedrijf wil graag zijn maatschappelijke betrokkenheid met Zeewolde realiseren en uiteraard zal een goede regeling getroffen worden met de betrokken agrariërs die grond af moeten staan. Ook zou de komst van dit datacenter voor werkgelegenheid zorgen. Er wordt gezegd dat tijdens de bouw wordt gewerkt met zoveel mogelijk lokale bedrijven en als de company vol in bedrijf is zal het honderden hoogopgeleide banen opleveren in de Campus, die Zeewolde zo graag binnen de eigen gemeente wil hebben. 

Met deze informatie en de toezegging dat alle beslismomenten nog aan de raad zullen worden voorgelegd hebben alle fracties een positieve grondhouding uitgesproken om dit door het college verder uit te laten zoeken. Daarbij gold geheimhouding op alle informatie om het proces niet te schaden.

Nu zijn wij een jaar verder en bij de CU fractie begint het beeld te kantelen. Wij stellen ons de vraag: Waarom is dit goed voor Zeewolde? Zeewolde behoort met trots tot de meest duurzame gemeentes van Nederland, en al koopt het datacenter al de groene stroom in via een windpark op zee, toch geeft het een ongemakkelijk gevoel. Onderstaand zullen wij de hoofdthema’s behandelen.

Er zijn veel verwachtingen geschapen en veel beloftes en toezeggingen gedaan. Maar wat daar van uit gaat komen is voor ons onzeker. Het geheime internetbedrijf komt autonoom op een eigen perceel inclusief een eigen op- en afrit naar de provinciale weg. De naam ‘campus’ geeft een positieve, romantische voorstelling; echter in werkelijkheid is het een zwaar beveiligd terrein en is de toegang tot het pand high tech en worden de bezoekers zelfs gewogen bij het in- en uitgaan. Past dit wel bij Zeewolde?

De landschappelijke inpassing kan best goed uitgevoerd worden, echter de gebouwen en installaties krijgen een maximale hoogte van 20 meter, en worden ’s nachts verlicht. Daar ondervind je ’s nachts hinder van. Daarnaast kunnen er geen zonnepanelen op de daken geplaatst worden i.v.m. brandveiligheid. Van de totaal 166 ha wordt 52 ha bebouwd en op het overige buitenterrein blijven ruim 100 ha. onbebouwd. Die hectares worden ingezaaid met gras, en voor zover wij weten worden daar geen zonnepanelen op geplaatst en kan dat ook niet geëist worden.

De beschikbare restwarmte is van lage temperatuur en wordt gewonnen uit de luchtkoeling (een van de redenen om voor Nederland te kiezen). Tot de dag van vandaag lukt het nog niet om in Nederland een warmtenet t.b.v. woningen met een rendabele business case te maken. Aan deze restwarmte hebben we minder, want in de zomer is er veel warmte beschikbaar omdat de koeling dan optimaal werkt, in de winter is de restwarmte juist minder. Onderzocht wordt wat de “kansen” zijn, de uitkomst hiervan komt ver na het definitieve besluit van de raad of de Omgevingswet wordt aangepast.

De werkgelegenheid tijdens de bouw wordt geschat op 1.500 medewerkers gedurende 5 jaar. Uit een belronde langs gemeentes waar nu al datacenters gevestigd zijn, blijken deze medewerkers voornamelijk te bestaan uit Portugezen, Spanjaarden en arbeiders uit Oost Europese landen, de voertaal is Engels. Het lijkt er op dat maar voor een kleine groep inwoners van Zeewolde werkgelegenheid is. Daarnaast is voor ons onduidelijk hoe en waar deze arbeiders worden gehuisvest en daarnaast: Heeft Zeewolde hier een voordeel aan? Wat wel gangbaar is dat het grondverzet veelal door lokale bedrijven wordt uitgevoerd.

De werkgelegenheid als het datacenter volledig af is wordt op ongeveer 400 medewerkers (dit blijken voornamelijk mbo’ers te zijn i.p.v. eerder genoemde hbo’ers) geschat die vooral werkzaam zijn op het kantoorgedeelte van de campus. De bewaking en de datahallen zijn efficiënt ingericht, en daar zijn niet veel mensen voor nodig. Als je dit vergelijkt met een opslag/magazijn dan zijn daar meer medewerkers per ha. werkzaam.

Het uitkopen en verplaatsen van de agrariërs zou voor de zomer van 2020 zelfstandig door het Amerikaanse bedrijf worden afgewikkeld. Door dit zelfstandig uit te voeren, kunnen zij de grond voor kostprijs verwerven. De werkelijkheid is dat dit om verschillende redenen niet is gelukt. Daarom is de gemeente gevraagd om de grondverwerving ter hand te nemen. De gemeente heeft hiervoor de “voorkeursrecht gemeente” op de desbetreffende percelen van toepassing verklaard. Dit houdt in dat de grondeigenaren de komende drie jaar alleen aan de Gemeente Zeewolde hun grond mogen verkopen, om prijsspeculatie tegen te gaan.

Als Zeewolde deze landbouwgronden aankoopt wordt dit zonder financiële risico’s doorverkocht aan het datacenter. In de toekomst zou het mogelijk kunnen zijn dat agrariërs die niet meewerken, via een onteigeningsprocedure verplicht worden om gronden aan gemeente Zeewolde te verkopen. De gronden worden voor inkoopsprijs doorgezet naar het Amerikaanse bedrijf dat al een beurswaarde heeft van x00 miljard! Wat heeft Zeewolde hieraan? De grond die verkocht wordt, betreft de meest vruchtbare landbouwgrond van Nederland en daarmee ook van de wereld. Beter zou zijn dat “bedrijven de grond volgen” en daarmee bouwen op arme zandgronden waar voedselproductie eigenlijk niet meer mogelijk is zonder kunstmest, beregening enz.

Het tonen van maatschappelijke betrokkenheid voor Zeewolde is voor ons tot op heden erg vaag, we horen geluiden van digitale ondersteuning voor ouderen en MKB-ers.

Het gaat ons natuurlijk ook wat opleveren. Er zijn namelijk eenmalige inkomsten te verwachten via de leges, wat in de miljoenen loopt, idem zoals bij het Windmolenplan. En jaarlijks zal de gemeente OZB inkomsten ontvangen, hoeveel dat gaat worden is ons nog niet bekend, mogelijk ligt dit tussen € 500.000 - € 700.000.

Voor onze fractie is het lastig om een afweging van belangen te maken en wij hebben daarbij het gevoel dat wij ongemerkt in een fuik zwemmen.., als je A zegt, dan moet je straks ook B zeggen.

Graag geef ik een voorbeeld over de restwarmte: Het zou heel goed kunnen dat vanwege de afstand en het afname volume alleen Harderwijk hier profijt van heeft, en Zeewolde er geen of nauwelijks gebruik van kan maken, terwijl Zeewolde het faciliteert. Het voordeel voor Zeewolde is nu niet duidelijk. 

Ondertussen hebben meerdere datacenters interesse getoond om in onze polder rondom Lelystad- Almere- Zeewolde nieuwe datacenters te willen bouwen.

Graag horen wij als fractie hoe u als inwoner denkt over de komst van dit hyperscale datacenter. Wat zijn de voordelen en wat zijn de nadelen? Dit nemen wij mee in onze afweging.

Fractie ChristenUnie Zeewolde

Reacties zijn welkom bij raadslid Erik van de Beld via e.vandebeld@zeewolde.nl

Projectie Trekkersveld IV, datacenter begrensd tussen Knardijk, N305, Trekkersveld III en Baardmeesweg/Hogevaart.